Ieder jaar krijgen vele duizenden kinderen te horen dat hun ouders uit elkaar gaan. Of het nu gaat om samenwonenden of gehuwden in alle gevallen is het een klap voor de kinderen. Een gevoel van onveiligheid, machteloosheid (het overkomt hun) en onzekerheid speelt hierin mee. Vaak denken kinderen dat de scheiding hun schuld is. Het is verder onduidelijk bij wie men gaat wonen, waar men gaat wonen, hoe de vriendjes of vriendinnetjes zullen reageren of zij nog wel bij hun sportclub kunnen blijven enz. Ook een loyaliteitsvraagstuk naar de ouder waar men niet bij woont speelt mee, zeker bij een vechtscheiding waarbij de ouders elkaar zwart maken.
Op het moment dat de ouders nog goed met elkaar overweg kunnen dan kan een kind de echtscheiding op termijn een plaats geven. Het zal er niet gelukkig over zijn maar dit is een situatie waar mee te leven valt. Op het moment dat de ouders niet goed met elkaar overweg kunnen, elkaar afvallen, de schuld toeschuiven en kwaad over elkaar spreken dan kan een kind daar een aanzienlijk trauma aan overhouden.
Iedere ouder die je vraagt zal aangeven dat de belangen van de kinderen voorop staan bij hen. Toch wordt daar door veel ouders (zonder dat zij het zich realiseren) te weinig aandacht aan geschonken.
De ouders denken vaak niet of niet genoeg na bij de impact van de echtscheiding op hun kinderen niet vanuit onverschilligheid of onwil, maar omdat zij vaak te veel met hun eigen problemen bezig zijn. Hoe vind ik woonruimte, hoeveel alimentatie krijg ik, hoe dient de verdeling van inboedel en vermogen plaats te vinden. Blijft er een restschuld over na de scheiding of de verkoop van de woning en hoe ga ik die betalen enz.
Vaak denken ouders dat zij door dit alles te regelen ook tegemoet komen aan de noden van de kinderen. Dat is wellicht ook zo, maar het is niet het eerste dat de kinderen nodig hebben.
Ouders worden namelijk ook niet direct geconfronteerd met de problemen van de kinderen. Kinderen houden het vaak binnen. Zij denken dat de ouders al problemen genoeg hebben en dat die hun last er niet bij dienen te krijgen.
Het wordt meestal wel zichtbaar doordat de prestaties op school achteruit gaan en de kinderen op school of in de omgeving ander gedrag gaan vertonen. Dat zijn tekenen waarop dient te worden opgelet.
Ouders dienen een ouderschapsplan op te stellen. Hierin worden de zaken geregeld met betrekking tot de kinderen. Op het moment dat de kinderen niet in de afspraken tussen de ouders betrokken zijn, dan wel dat de afspraken van de ouders volledig buiten het kind om in het ouderschapsplan worden neergelegd, kan het zijn dat het kind zich niet goed voelt bij deze afspraken. Op dat moment zullen de afspraken niet goed lopen doordat het kind zich eraan zal willen onttrekken. Dit kan opnieuw tot spanningen tussen de ouders leiden hetgeen niet goed is voor het kind.
Bespreek dus de afspraken eerst zelf en daarna uiteindelijk met het kind zodat een “duurzaam” ouderschapsplan tot stand komt. Zo bestaat bij alle partijen het gevoel dat men achter de afspraken kan staan en voelt ook het kind zich gehoord en daarmee minde machteloos.
Het bovenstaande gesprek vind natuurlijk in een later stadium plaats. Het moeilijkste gesprek is het eerste gesprek waarbij jullie mededelen dat jullie gaan scheiden. Hierbij zijn een aantal zaken van belang:
Jullie zijn beiden ouders. Vertel het samen. Treedt daarbij niet teveel in details, ook om te voorkomen dat jullie zelf gaan ruziën. Het gaat nu om de kinderen niet om jullie.
Vertel het daarom ook eenvoudig en in algemene bewoordingen en geef hierbij niet een van de ouders de schuld.
Vertel het op het moment dat jullie er zelf uit zijn en de keuze duidelijk is gemaakt. Het heeft geen zin om de kinderen met hoop-gevoelens achter te laten.
Vertel het ook niet tussen de soep en de aardappelen door, maar neem er de tijd voor. Doe het ook niet net voor het slapen gaan of soortgelijke situaties. Het beste is het om een tijdstip te kiezen waarop het kind nog kan nadenken en met vragen kan komen en er nog over gesproken kan worden. Bijvoorbeeld in het weekend.
Als je het vertelt biedt dan duidelijkheid.
Ga niet in algemene bewoordingen een verhaal vertellen maar geef aan dat het niet goed gaat tussen jullie, dat jullie dat besproken hebben en dat jullie besloten hebben om uit elkaar te gaan. Geef aan dat jullie er al vaker over gesproken hebben en dat de beslissing om te scheiden definitief is en dat jullie (als dat zo is) wel nog goed met elkaar overweg kunnen, maar niet meer samen door kunnen.
Als je duidelijkheid hebt over woonplaatsen, omgangsregelingen enz. dan kun je die duidelijkheid bieden. Als dat nog niet duidelijk is geef dan aan dat sommige zaken nog nader beslist dienen te worden.
Belangrijk is dat (ex)partnerproblematiek ook bij jullie ligt en dus dat de kinderen hier niet in betrokken worden. Val de (ex)partner niet af en geef geen oordelen over de scheiding en de gronden van uit elkaar gaan.
Maak duidelijk dat de schuld van de echtscheiding niet bij de kinderen ligt.
Let goed op de reactie. Vaak hebben kinderen al lange door wat er speelt. Vaak hebben zij ook direct al vragen. Voor zoveel het kan beantwoord ze maar beloof geen dingen die je niet waar kunt maken.
Sommige kinderen reageren boos of verdrietig. Dat is heel begrijpelijk en dat mag ook. Maak duidelijk dat jullie van de kinderen houden en dat ze altijd bij beide ouders terecht kunnen als ze vragen hebben.
Ga niet in de slachtoffer rol zitten of het kind met andere zaken belasten. Het draait nu om het kind niet om jullie als ouders of jou als ouder, ongeacht je gevoelen bij de situatie.
